საქართველო — ქვეყანაა მრავალათასწლოვანი ისტორიით, სადაც ციხეებმა და ციხესიმაგრემ მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ ტერიტორიების დაცვისა და კულტურის შენარჩუნების საქმეში. ეს ციხეები არა მხოლოდ ქვის კედლებია, არამედ გმირული ბრძოლების, პოლიტიკური ინტრიგებისა და კულტურული მრავალფეროვნების ცოცხალი მტკიცებულებები. ისინი გვიყვებიან ქართველი ერის ურთულესი გზის ისტორიას და დღესაც აღაფრთოვანებენ თავიანთი დიდებულებითა და არქიტექტურით.
ამ სტატიაში წარმოგიდგენთ საქართველოს ყველაზე ცნობილ და მნიშვნელოვანი ციხეების ისტორიას, მათი უნიკალური არქიტექტურული თავისებურებებს, ასევე დეტალურად განვიხილავთ, როგორ შეიძლებათ იქ მისვლა, რათა თქვენი მოგზაურობა მაქსიმალურად კომფორტული და საინტერესო იყოს.
1. ნარიკალა — უძველესი ციხე თბილისზე
ისტორია და არქიტექტურა
ნარიკალა არის ერთ-ერთი უძველესი და ყველაზე სახელგანთქმული ციხე საქართველოს ტერიტორიაზე. მისი ისტორია იწყება IV საუკუნეში, როდესაც მეფე ვახტანგ გორგასალმა შექმნა ეს დაცვის ნაგებობა მომავალი დედაქალაქის მტრის თავდასხმისგან დასაცავად. საუკუნეების განმავლობაში ციხე მრავალჯერ გადაკეთდა, გაფართოვდა და მოდერნიზდა — არაბების, მონღოლების, პერsiების და ოსმალების მიერ.
XIX საუკუნეში ძლიერი მიწისძვრის შედეგად ციხე ძლიერ დაზიანდა, დღემდე შემორჩა მხოლოდ ნაწილის კედლები და კოშკები. მიუხედავად ამისა, ნარიკალა მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს ქალაქის გულში და არის პოპულარული ტურისტული ობიექტი.
თავისებურებები
- მთავარი კარიბჭე სამხრეთ მხარეს, სადაც ჩანს ბრძოლების კვალი.
- ციხიდან იშლება შთამბეჭდავი ხედები ძველ ქალაქსა და მდინარე მტკვარს.
- მახლობლად მდებარეობს ბოტანიკური ბაღი და წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია.
როგორ მივიდეთ
ნარიკალამდე ფეხით ადვილია მისვლა თბილისიდან — თავისუფლების მოედნიდან ან რუსთაველის გამზირიდან. სეირნობა 20-30 წუთს იკავებს. ალტერნატივა არის საბაგირო ბორბალი ბოტანიკური ბაღიდან, რომელიც თავის მხრივ ტურისტულ ღირსშესანიშნაობას წარმოადგენს.
2. რაბათი (ახალციხე) — მრავალფეროვნების და შუასაუკუნეების სიმტკიცე
ისტორია
რაბათი არის ერთ-ერთი უდიდესი და კარგად შემორჩენილი ციხე საქართველოში, ნაგებია XIII საუკუნეში სტრატეგიულ გზაჯვარედინზე. ციხე მრავალჯერ გადაჰყვა ხელიდან ხელში — საქართველოს მეფეებს, ოსმალებს, შემდეგ ისევ საქართველოს.
XXI საუკუნის დასაწყისში რაბათი underwent მასშტაბურ რესტავრაციას ისტორიული დეტალების გათვალისწინებით და დღეს წარმოადგენს ტურისტულ კომპლექსს, სადაც მდებარეობს მეჩეთი, მართლმადიდებლური ეკლესია, აბანოები და მუზეუმები.
არქიტექტურული თავისებურებები
- არქიტექტურული სტილების შერევა: შუასაუკუნეების ქართული კოშკები, ოსმალური მეჩეთი, სომხური ეკლესია.
- ციხის შიგნით განთავსებულია გამოფენები და კულტურული ცენტრები.
- ძლიერად გადახურული ციხის კედლები გარემოცულია ბაღებით.
როგორ მივიდეთ
ახალციხე მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოში, თბილისიდან დაახლოებით 230 კმ-ში. იქ მისვლა შესაძლებელია ავტომობილით (დაახლოებით 4 საათი) მთიან გზებზე ან ავტობუსით თბილისიდან. ქალაქში გადაადგილება შესაძლებელია ფეხით.
3. ანანური — ციხე სამხედრო გზაზე
ისტორია
ანანური წარმოადგენს მრავალნაირ თავდაცვის კომპლექსს XVI საუკუნიდან, რომელიც დაიდო თავდაცვითი პოზიციად კახეთისა და მცხეთის საზღვარზე. ციხე კონტროლს უწევდა მნიშვნელოვან სამხედრო და სავაჭრო გზას.
ანანური მონაწილეობდა მრავალი სამხედრო დაპირისპირებაში და პერიოდულად გადაკეთდა.
თავისებურებები
- ციხე გარშემორტყმულია კედლებითა და თავდაცვითი კოშკებით.
- ტერიტორიაზე მდებარეობს ორი უძველესი ეკლესია მდიდარი რელიეფებითა და ფრესკებით.
- ციხიდან იშლება ხედები ჟინვალის წყალსაცავზე და მთებზე.
როგორ მივიდეთ
ანანური თბილისიდან 70 კმ-ში მდებარეობს, სამხედრო გზის E60-ზე. საუკეთესო გზა — მანქანის დაქირავება ან ტურისტული ავტობუსი. ასევე შეგიძლიათ მიაღწიოთ ჟინვალის სოფელამდე მარშრუტით და იქედან 2 კმ ფეხით.
4. გრომი — ძველი ციხე და კახეთის მეფეთა რეზიდენცია
ისტორია
გრომი იყო კახეთის სამეფოს დედაქალაქი XVI-XVII საუკუნეებში და მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი შელკის გზაზე. ციხე და წმინდა მიქაელის ეკლესია აშენდა XVI საუკუნეში.
XVII საუკუნეში გრომი დანგრეულია სპარსელების მიერ, დარჩა მხოლოდ ნაწილობრივ აღდგენილი ნანგრევები.
თავისებურებები
- ციხის ნანგრევები წარმოუდგენლად დიდია და კარგად არის შენახული.
- ეკლესია შიგნით დაცულია უძველესი ფრესკები.
- ტერიტორიაზე ფუნქციონირებს მუზეუმი.
როგორ მივიდეთ
გრომი კახეთში, თბილისიდან 120 კმ-ში მდებარეობს. უმჯობესია მანქანით ან ტურისტული ავტობუსით სიარული თბილისიდან.
5. გორის ციხე — სამხედრო ფორპოსტი და სტალინის მშობლიური
ისტორია
გორის ციხე მდებარეობს მთა-ბორცვზე და მისი მშენებლობა დაიწყო V საუკუნეში, გაგრძელდა მრავალი საუკუნის განმავლობაში. ციხე იყო მნიშვნელოვანი სამხედრო-სტრატეგიული ობიექტი.
დღეს ციხეში ფუნქციონირებს მუზეუმი, რომელიც მოიცავს როგორც ციხის, ასევე სტალინის შესახებ ინფორმაციას.
თავისებურებები
- შემორჩენილია კედლები და რამდენიმე თავდაცვითი კოშკი.
- სადგომებიდან იშლება მთებისა და ქალაქის პანორამული ხედი.
- მუზეუმი მოგითხრობთ რეგიონში სამხედრო ისტორიის შესახებ.
როგორ მივიდეთ
გორი თბილისიდან 86 კმ-ში მდებარეობს. მოხვედრა შესაძლებელია მატარებლით, ავტობუსით ან ავტომობილით. ციხემდე სავალი გზა არის 20 წუთი ფეხით სადგურიდან.
6. სარფის ციხე — უძველესი საზღვრის ციხე
ისტორია
სარფის ციხე მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ საზღვარზე, შავი ზღვის სანაპიროზე. იგი იყო მნიშვნელოვანი სტრატეგიული ობიექტი ქვეყნის დაცვაში.
ციხე ახსენიულია შუა საუკუნეების წყაროებში და მისი ნანგრევები დღესაც ჩანს.
თავისებურებები
- მდებარეობს ზღვის პირას მთაზე.
- ნაწილობრივ შემორჩენილია კედლები და კოშკები.
- გარშემო ულამაზესი ბუნებრივი ხედები და პლაჟები.
როგორ მივიდეთ
სარფამდე უმჯობესია მოხვედრა ბათუმიდან, დაახლოებით 20 კმ-ზე. შესაძლებელია ავტობუსით ან ავტომობილით. ასევე შესაძლებელია მოხვედრა თურქეთიდან.
მოგზაურთათვის რჩევები
- საუკეთესო დრო დასათვალიერებლად:გაზაფხული და შემოდგომა, როდესაც ამინდია თბილი და მშრალი. ზაფხულში შეიძლება ცხელი იყოს, ზამთარში კი ცივი და სველი.
- ტანსაცმელი:კომფორტული ფეხსაცმელი, რათა უსაფრთხოდ იმოგზაუროთ ქვის ძველ ზედაპირზე.
- გამომგონებლობა:რეკომენდებულია გიდის დაქირავება ან ჯგუფურ ტურებში ჩართვა, რათა უფრო ღრმად გაიგოთ ისტორიული კონტექსტი.
- ტრანსპორტი:მანქანის გაქირავება გაძლევთ თავისუფლებას გამოიკვლიოთ ნაკლებად ხელმისაწვდომი ციხეები.
- ფოტოაპარატი:ციხეები შესანიშნავი ადგილია დასაფიქსირებლად სახალისო და შთამბეჭდავი ხედები.
დასკვნა
საქართველოს ციხეები უნიკალური ისტორიული ძეგლები არიან, რომლებიც ასახავენ ქართველის სულსა და სიმამაცეს. ისინი ინახავენ უძველეს ბრძოლის და კულტურული გადაბმის კვალს. მათი მონახულება საშუალებას მოგცემთ ახლოს გაცნობოთ ქვეყნის ისტორიას და დატკბეთ ულამაზესი ბუნებით.
თუ გსურთ საქართველოში გაღრმავებით მოინახულოთ, აუცილებლად ჩაიწერეთ ისინი თქვენს მოგზაურობის გეგმაში. ეს ადგილები არ გაგიცრუებთ და მოგანიჭებთ დაუვიწყარ შთაბეჭდილებებს.